Opioïde pijnstillers

Opioïden zijn sterke pijnstillers die uitsluitend bij hevige pijn worden voorgeschreven, zoals een pijnstiller voor na een operatie of bij mensen die lijden aan kanker. Er zijn verschillende soorten opioïden pijnstillers met elk zijn eigen kenmerken. 

Opioïden pijnstillers, ook wel opiaat of morfinomimeticum genoemd, zijn sterke pijnstillers die alleen bij hevige pijn worden voorgeschreven. Het zijn gecontroleerde pijnstillers die natuurlijke of synthetische chemicaliën bevatten op basis van morfine.

Morfine is het actieve bestandsdeel van opium, opium wordt gemaakt uit papaver. Opium is in principe ingedroogd melksap, het poeder bevat ongeveer 10% morfine. Morfine werkt verdovend, verlicht de pijn en heeft rustgevende eigenschappen. De stoffen komen via het bloed bij de opioïde receptoren in de hersencellen terecht, waar ze zich aan hechten. De cellen geven vervolgens signalen af die de waarneming van pijn verminderen. 

Er zijn verschillende soorten opioïden pijnstillers en elk heeft zijn eigen kenmerken. Men kan van de ene opioïde bijwerkingen krijgen en van de andere niet, daarom is het soms noodzakelijk om er verschillende uit te proberen. Opioïden pijnstillers zijn beschikbaar in verschillende vormen, zoals tabletten, pleisters of zetpillen en kunnen hevige pijn lang en goed bestrijden. Het is niet nodig om te wachten met de inname ervan totdat het echt nodig is. 

Voorbeelden van opioïden pijnstillers zijn: 

Opioïden pijnstillers worden gebruikt voor de bestrijding van hevige pijn, bijvoorbeeld pijn na een operatie of voor het verlichten van pijn bij patiënten in een vergevorderd kankerstadium. Pijn is een onaangenaam gevoel en iedereen ervaart het op een andere manier, wat het een persoonsgebonden beleving maakt. Het is belangrijk dat u uw pijnklachten precies omschrijft, zodat de arts zich een duidelijk beeld kan vormen van uw pijn en gerichte medicatie kan voorschrijven. Pijn heeft grote invloed op het dagelijks leven. Wanneer u minder pijn heeft, zal dat ten goede komen aan uw levenskwaliteit. Als de oorzaak van uw pijn bekend is, zal uw behandelend arts proberen deze weg te nemen of de pijn te verhelpen.  

Normaal gesproken worden opioïden voor tijdelijk gebruik voorgeschreven. Ze worden ook af en toe ingezet voor de behandeling van chronische pijn, maar dit is niet altijd effectief. Opioïden pijnstillers worden altijd door een arts voorgeschreven en verkeerd of overmatig gebruik verhoogt de kans op risico’s en bijwerkingen. Als men ze echter correct gebruikt, dan veroorzaken ze zelden problemen.  

De keuze van een opioïde hangt af van de volgende factoren: 

Meestal wordt er gekozen voor de combinatie van een kortwerkende en een langwerkende opioïde. De langwerkende opioïde zorgt voor constante pijnstilling en bij plotselinge pijn, zoals doorbraakpijn neemt men de snelwerkende opioïde. 

Opioïden zijn verkrijgbaar in verschillende vormen, de voorkeur heeft echter tabletten die oraal ingenomen moeten worden omdat dit het makkelijkst is. Als de pijnstiller echter snel moet werken, dan kan de opioïde toegediend worden via een injectie of infuus. Opioïden pijnstillers kunnen tevens toegediend worden via een morfinepomp. Zetpillen worden minder vaak gebruikt aangezien de opname onvolledig en wisselend is. Opioïden kunnen ook via een pleister toegediend worden.  

Naast het gebruik van pijnstillers kunt u zelf ook een aantal dingen doen om de pijn te verlichten. Zo is pijn beter te verdragen als u goed uitgerust bent. Probeer dus voldoende nachtrust te nemen en overdag eventueel even te gaan liggen. U kunt tevens de plek waar de pijn zit verwarmen of afkoelen. Warmte zorgt voor een betere doorbloeding, waardoor uw spieren ontspannen. Kies in dit geval voor een warm bad of neem een kruik mee in bed.

Koelelementen kunt u gebruiken om de druk of zwelling op een bepaalde plek te verlichten, zo kunt u de plek verdoven. Gebruik hiervoor bijvoorbeeld een koud washandje. Daarnaast kan ontspanning de pijn verlichten, probeer eens ontspanningsoefeningen. Of probeer uw gedachten van de pijn af te leiden door een boek te lezen, ontspannen televisie te kijken of met iemand een gesprek aan te gaan. 

De doseringen zijn afhankelijk van onder andere de ernst van uw pijn. U kunt dit samen met uw arts bespreken. Indien de toegediende dosis niet voldoende is, kan deze verhoogd worden. 

Bijwerkingen die vaak voorkomen zijn: 

Bijwerkingen zoals misselijkheid zijn te voorkomen door de tabletten in te nemen na een maaltijd. Duizeligheid kan voorkomen worden door de tabletten voor het slapen gaan in te nemen, omdat men dan meteen gaat liggen. Ook obstipatie kan verminderd worden door veel te drinken of door vezelrijk voedsel te eten. 

Langdurig dagelijks gebruik van opioïden kan leiden tot lichamelijke afhankelijkheid. Het is mogelijk dat men een tolerantie ontwikkelt voor opioïden, hierdoor moet de dosis verhoogd worden om ervoor te zorgen dat de medicijnen efficiënt zijn. Als men fysiek afhankelijk is geworden en opeens stopt met het gebruik van opioïde pijnstillers, dan kunnen er ontwenningsverschijnselen ontstaan. Deze komen vooral voor op de tweede en derde dag na het stoppen. Dit kan gevaarlijk zijn, vooral voor hartpatiënten of mensen die lijden aan chronische ziekten.  

Voorbeelden van ontwenningsverschijnselen zijn: 

Bij voorgeschreven opioïdenmedicatie moet er onder de juiste begeleiding een controle plaats vinden om gecontroleerd te stoppen. Dit is om ontwenningsverschijnselen te verminderen of te voorkomen.

Opioïden worden vooral voorgeschreven voor een korte tijd, bij langdurig gebruik moet de patiënt goed gecontroleerd en opgevolgd worden omdat men anders een verslaving kan ontwikkelen. Dit treedt op bij ongeveer vijf procent van de gebruikers die opioïden gedurende één jaar of langer innemen. Verslaving is een chronische ziekte waarbij mensen dwangmatig bepaalde medicijnen willen innemen, ook al is men op de hoogte van de schadelijke gevolgen ervan. Indien een vrouw tijdens de zwangerschap verslaafd raakt aan opioïden, dan wordt haar baby ook verslaafd geboren. De baby heeft dan al bij de geboorte ontwenningsverschijnselen. Het is daarom van essentieel belang dat verslaving voorkomen wordt. Patiënten moeten goed opgevolgd worden door een arts en als de oorzaak van de pijn weg is, moet het gebruik van de opioïde in overleg met de arts langzaamaan afgebouwd worden. 

Opioïden mogen niet door iedereen gebruikt worden. De volgende personen mogen geen opioïden gebruiken: 

Het is aangetoond dat opioïden de placenta passeren, daarom zijn deze medicijnen niet geschikt voor zwangere vrouwen. Hetzelfde geldt voor vrouwen die borstvoeding geven. Een acute ademhalingsdepressie is een verminderde ademhaling. Aangezien opioïden ademhalingsdepressie kunnen veroorzaken, mogen personen die hieraan lijden geen opioïden gebruiken. Daarnaast verhogen opioïden de druk in de hersenen, vandaar dat mensen met een hersentrauma deze medicijnen niet mogen gebruiken. En aangezien sufheid een bijwerking is van opioïden en alcohol u extra suf kan maken, zijn deze medicijnen niet geschikt voor mensen die alcoholverslaafd zijn. Matig alcoholgebruik is toegestaan, maar het is niet verstandig om vaak veel alcohol te nuttigen. Hierdoor kunnen namelijk de bijwerkingen van opioïden verergeren.  

Sommige medicijnen hebben invloed op uw reactievermogen, daarom is het strafbaar om tijdens het gebruik ervan aan het verkeer deel te nemen. Als u een ongeval krijgt of erbij betrokken raakt terwijl uw rijvaardigheid is beïnvloed, dan bent u wettelijk aansprakelijk voor de gevolgen.

Ook opioïden kunnen bijwerkingen veroorzaken die uw rijvaardigheid verminderen. Deze bijwerkingen zijn sufheid, verwardheid en duizeligheid. Hierdoor hebben opioïden in de eerste twee weken dat u ze gebruikt invloed op uw rijvaardigheid. Na twee weken raken de meeste mensen gewend aan deze bijwerkingen en kunnen ze weer autorijden, dit is afhankelijk van uw aandoening en eventuele andere medicijnen die u gebruikt.

Rijd echter geen auto als u na twee weken nog last hebt van duizeligheid of sufheid. Bij bepaalde aandoeningen mag u sowieso niet autorijden. Overleg met uw arts wat op u van toepassing is. 

Als mijn lijdt aan zeer hevige pijn, dan kunnen opioïden in combinatie met andere geneesmiddelen gebruikt worden voor nog meer effectiviteit. Voorbeelden hiervan zijn: corticosteroïden, anticonvulsiva, antidepressiva en plaatselijke verdovende middelen. Deze medicijnen mogen echter uitsluitend in combinatie met opioïden gebruikt worden onder toezicht van een arts.  

Medicijnen die niet in combinatie met opioïden gebruikt mogen worden, zijn: 

Deze medicijnen vertragen namelijk de ademhaling, wat mogelijk kan leiden tot ernstige ademhalingsfalen. 

Houd er tevens rekening mee dat als u op reis gaat met een geneesmiddel dat onder de Opiumwet valt, zoals morfine, dat u hier een officiële verklaring voor moet aanvragen. 

Opioïden zijn uitsluitend verkrijgbaar bij een apotheek. Dit geneesmiddel is niet te koop bij een drogist. 

Nee, dit geneesmiddel is recept plichtig. U heeft dus een recept van een arts nodig om het medicijn te bestellen bij een apotheek. Koop nooit opioïden zonder recept van een arts.