Het middenrif is een koepelvormige spierplaat en de belangrijkste ademhalingsspier. Deze spierplaat loopt dwars door je romp en scheidt de buik- en borstholte van elkaar. Zo voorkomt het ook dat buikorganen zoals de maag en darmen in de borstholte worden geduwd. In de borstholte zitten onder andere het hart en de longen. Een middenrifbreuk komt vaak voor, echter vooral bij oudere personen. In Westerse landen heeft circa 40% van mensen boven de 60 een middenrifbreuk.
Wat is een middenrifbreuk?
In het middenrif zit een kleine opening. Hier lopen de slokdarm, aderen en zenuwen doorheen. Normaal gesproken ligt de slokdarmsluitspier ter hoogte van het middenrif. We spreken van een middenrifbreuk wanneer de opening in het middenrif wijder is dan normaal.
De officiële naam van een middenrifbreuk is ‘hernia diafragmatica’.
Er zijn twee soorten middenrifbreuken
- Type I: Dit type treedt op wanneer de slokdarmkringspier en het bovenste deel van de maag zich via de opening in het middenrif naar de borstholte verplaatsen. Het bovenste deel van de maag kan zich heen en weer tussen de buik- en borstholte verplaatsen;
- Type II: Ook nu heeft de slokdarmkringspier en een deel van de maag zich naar de borstholte verplaatst, maar deze kunnen niet meer spontaan terugzakken naar de buikholte.
Wat veroorzaakt een middenrifbreuk?
Een middenrifbreuk kan verschillende oorzaken hebben. Soms is het aangeboren, in andere gevallen komt het juist door ouderdom.
Aangeboren
Bij sommige mensen is een middenrifbreuk aangeboren. Het is het gevolg van een stoornis in de ontwikkeling van het middenrif. Dit kan een zeer ernstige aandoening zijn, waarbij de opening in het middenrif zo groot is dat bijvoorbeeld de dunne of dikke darm en/of de milt in de borstholte terechtkomen.
Organen kunnen hierdoor bekneld raken. Deze aangeboren, levensbedreigende vorm van een middenrifbreuk wordt ‘Congenitale Hernia Diafragmatica (GHD) genoemd.
Leeftijd of een ongeval
Wanneer een middenrifbreuk op latere leeftijd ontstaat, kan dit het gevolg zijn van een ongeval of een verslapping van het middenrif door ouderdom.
Naarmate mensen ouder worden, kunnen de spieren in het lichaam slapper worden. Wanneer het middenrif verslapt, kan de opening hierin groter worden en een middenrifbreuk ontstaan.
Verhoogde druk in de buik
Een middenrifbreuk kan ook ontstaan door een verhoogde druk in de buik. Dit kan bijvoorbeeld komen door een toegenomen hoeveelheid vetweefsel in de buik, aanhoudend hoesten, te hard persen tijdens de stoelgang, zwangerschap en een abnormale vochtophoping in de buikholte (ascites).
9 symptomen van een middenrifbreuk
Veel mensen weten echter niet dat zij een vergrote opening in het middenrif hebben omdat het lang niet altijd klachten geeft. De klachten ontstaan pas wanneer een gedeelte van de maag door de vergrote opening in het middenrif heen gaat, waardoor de slokdarmkringspier in de borstholte komt te liggen. Dit kan voor kortere of langere tijd gebeuren.
Een mogelijk gevolg hiervan is dat de slokdarmsluitspier minder goed sluit. Hierdoor kunnen maagsappen makkelijker de slokdarm instromen. Dit kan brandend maagzuur veroorzaken. De medische term hiervoor is ‘reflux’, wat letterlijk ‘terugstroming’ betekent.
Een veelvoorkomend symptoom van een middenrifbreuk is zuurbranden (brandend maagzuur): door een slecht sluitende slokdarmkringspier stroomt de maaginhoud omhoog, de slokdarm in.
De klachten die hiermee gepaard kunnen gaan zijn:
- Zure oprispingen: maagsap en eten kunnen tot in de mond omhoog komen
- Boeren
- Een pijnlijk, branderig gevoel op de borst
- Het gevoel dat het eten in de keel blijft steken
- Pijn bij slikken
- Heesheid
- Een droge hoest
- Een slechte adem
- Soms bloedarmoede
Hoe wordt een middenrifbreuk vastgesteld?
Bovenstaande symptomen zijn een aanwijzing voor een middenrifbreuk die op latere leeftijd ontstaat. Wanneer je huisarts een middenrifbreuk vermoedt, zal hij je doorverwijzen voor nader onderzoek.
Een middenrifbreuk kan met de volgende onderzoeken worden aangetoond:
- Röntgenfoto van de borstholte (slikfoto): Voorafgaand aan dit onderzoek zal je een contrastmiddel (bariumpap) moeten drinken. Hierdoor zijn de slokdarm en de maag goed te zien op de röntgenfoto;
- Gastroscopie: met een endoscoop (een flexibele slang, waarop een kleine videocamera en een lampje zijn bevestigd) wordt een kijkonderzoek van de maag uitgevoerd. De endoscoop wordt via de mond ingebracht. Wanneer een gedeelte van de maag in de borstholte ligt, ziet de arts een soort ‘bovenmaag’;
- Zuurgraadmeting van de slokdarm: Bij dit onderzoek wordt het terugvloeien van maagzuur in de slokdarm gemeten. De meting gebeurt met een dun slangetje waarop een sonde zit, die in verbinding staat met een klein opnameapparaatje. Het slangetje wordt via de neus in de slokdarm geschoven.
Hoe wordt een middenrifbreuk behandeld?
De behandeling van een middenrifbreuk bestaat meestal uit het bestrijden van de refluxklachten.
Maagzuurremmers
De arts kan maagzuurremmers voorschrijven om het brandend maagzuur te verminderen. Deze medicatie zorgt ervoor dat het maagsap minder zuur wordt, waardoor het ontstaan van ontstekingen en beschadigingen aan de slokdarm worden voorkomen. Al bestaande ontstekingen en beschadigingen kunnen door maagzuurremmers beter genezen.
Leefstijladviezen
Daarnaast zal de arts leefstijladviezen geven, zoals niet roken, het vermijden of matig nuttigen van alcohol, koffie, chocolade en vet en scherp eten. Andere leefstijlrichtlijnen bij brandend maagzuur zijn bijvoorbeeld: niet eten binnen 2-3 uur voor het naar bed gaan, het vermijden van bukken, vooroverhangen en het dragen van strakke broeken, riemen en gordels. Bij overgewicht is het raadzaam om af te vallen.
Operatie
Als ondank de bovenstaande maatregelen de refluxklachten niet (genoeg) verminderen, kan een ‘anti-reflux’ kijkoperatie overwogen worden. Bij deze ingreep wordt het bovenste deel van de maag als een soort manchet om de onderkant van de slokdarm heen ‘gedraaid’. Hierdoor kan de maag zich niet meer via de middenrifbreuk naar de borstholte verplaatsen.